Sürdürülebilir Turizm Nedir?

Turizm sektörü, doğal ve kültürel kaynakları koruma sorumluluğunu üstlenerek sürdürülebilir turizm ilkelerini benimsemektedir. Bu yazıda, sürdürülebilir turizmin ne olduğunu, temel ilkelerini, sertifikasyon kriterlerini ve dünyada/türkiye’de başarılı örnekleri ele alacağız.

Sürdürülebilir Turizm Nedir?

Sürdürülebilir turizm, turizm faaliyetlerinin çevresel, sosyal ve ekonomik etkilerini minimize ederek doğal kaynakları ve yerel kültürleri koruma amacını taşıyan bir turizm anlayışını ifade eder. Bu yaklaşım, turizm sektöründeki faaliyetlerin çevresel tahribatı en aza indirme, yerel toplumları destekleme ve ekonomik faydaları adil bir şekilde dağıtma prensiplerine dayanır. Sürdürülebilir turizm, turistlerin ve işletmelerin doğal ve kültürel çeşitliliği korumaya odaklanmasını sağlayarak, gelecek nesiller için turizm olanaklarını sürdürülebilir kılmayı hedefler.

Sürdürülebilir Turizm İlkeleri Nelerdir?

Sürdürülebilir turizm ilkeleri, turizm faaliyetlerini çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan dengeli bir şekilde yönetmeyi amaçlar. Bu ilkeler, çeşitli alanlarda uygulanır:

1. Çevresel Sürdürülebilirlik: Bu ilke, doğal kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasını ve çevresel etkilerin en aza indirilmesini hedefler. Su ve enerji verimliliği, atık yönetimi, doğal alanların korunması gibi konular bu ilkenin temelini oluşturur.
2. Sosyal Etkileşim ve Kültür Koruma: Sosyal sürdürülebilirlik, yerel toplumlarla işbirliğini ve etkileşimi vurgular. Yerel kültürlerin ve geleneklerin korunması, turizm faaliyetlerinin yerel toplumların ihtiyaçlarına uygun olarak planlanması bu ilkenin temelini oluşturur.
3. Ekonomik Katkı ve Adil Dağılım: Turizmin yerel ekonomiye olumlu bir katkı sağlaması, gelirin adil bir şekilde dağıtılması önemlidir. Yerel işletmelerin desteklenmesi, turizm gelirinin yerel halk arasında adil bir şekilde paylaşılması bu ilkenin öncelikli unsurlarındandır.
4. Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması: Sürdürülebilir turizm, turistlerin doğal ve kültürel mirası korumaya odaklanmalarını sağlar. Tarihi yapıların ve doğal alanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, gelecek kuşaklara aktarılması bu ilkenin bir parçasıdır.

Bu ilkeler, sürdürülebilir turizmin temelini oluşturarak, turizm faaliyetlerinin uzun vadeli etkilerini kontrol altında tutmayı ve doğal çevre ile toplumların sürdürülebilir bir biçimde faydalanmasını amaçlar.

Sürdürülebilir Turizm Sertifikası Kriterleri Nelerdir?

Sürdürülebilir turizm sertifikası alabilmek için işletmelerin belirli kriterlere uyum sağlaması gerekmektedir. Bu kriterler, genellikle çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik ilkelerini içerir. İşte sürdürülebilir turizm sertifikası almak için önemli kriterler:

1. Çevre Performansı:
   • Su ve enerji verimliliği: İşletmelerin su ve enerji tüketimini minimize etmesi.
   • Atık yönetimi: Atıkların düzenli bir şekilde toplanması, geri dönüşüm ve doğru bir şekilde imhası.
   • Doğal alanların korunması: İşletmelerin çevresel alanları zarar vermeden koruma çabaları.
2. Toplumsal Katılım:
   • Yerel toplum işbirliği: Yerel halkın turizm faaliyetlerine katılımını artırmak.
   • Eğitim ve farkındalık: Hem çalışanlara hem de ziyaretçilere çevresel ve kültürel konularda eğitim sunmak.
3. Ekonomik Katkı:
   • Yerel ekonomiye destek: Yerel mal ve hizmetleri kullanarak yerel ekonomiyi desteklemek.
   • Adil gelir dağılımı: İşletme gelirinin yerel halk arasında adil bir şekilde paylaşılması.
4. Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması:
   • Tarihi ve doğal zenginlikleri koruma: Yerel kültürel mirasın ve doğal alanların sürdürülebilir bir şekilde korunması.
   • Turist bilincini artırma: Ziyaretçilere çevre ve kültür konularında bilinçlendirme sağlama.

Sertifika almak isteyen işletmeler, genellikle bu kriterlere uygunluğunu belgelemek adına bir değerlendirme sürecinden geçerler. Bu süreçte eksiklikler belirlenir ve işletmeler, sertifikayı alabilmek için bu eksiklikleri gidermeye yönelik düzeltme ve iyileştirme planları hazırlarlar. Sürdürülebilir turizm sertifikası, işletmelerin çevresel ve sosyal sorumluluklarını yerine getirdiğini belgeleyerek güvenilirliğini artırır.

Sürdürülebilir Turizm Sertifikası Nasıl Alınır?

Sürdürülebilir turizm sertifikası almak, işletmelerin çevresel ve sosyal sorumluluklarını belgeleyerek turizm faaliyetlerini sürdürülebilir bir şekilde yürüttüklerini kanıtlar. Sertifika alma süreci şu adımları içerir:

1. Araştırma ve Program Seçimi: Sürdürülebilir turizm sertifikası almak için ilk adım, işletmenize uygun bir sertifikasyon programını seçmektir. Örneğin, Green Globe, EarthCheck veya Travelife gibi tanınmış programlar arasında seçim yapabilirsiniz.
2. Öz Değerlendirme: Seçtiğiniz sertifikasyon programı için öz değerlendirme yapmanız gerekecektir. Bu adım, işletmenizin çevresel etkinlikleri, sosyal sorumlulukları ve ekonomik sürdürülebilirliği üzerine bir değerlendirme içerir.
3. Eylem Planı Oluşturma: Öz değerlendirmenin sonuçlarına dayanarak, sürdürülebilir turizm uygulamalarınızı iyileştirmek için bir eylem planı oluşturmalısınız. Bu plan, enerji tüketimini azaltma, çevre dostu ürünler kullanma ve yerel toplulukları destekleme gibi adımları içermelidir.
4. Uygulama: Eylem planınızda belirlediğiniz sürdürülebilir turizm uygulamalarını hayata geçirin. Bu, işletmenizin enerji verimliliğini artırması, çevresel etkilerini minimize etmesi ve yerel toplulukları güçlendirmesi anlamına gelebilir.
5. Başvuru Gönderme: Geliştirdiğiniz sürdürülebilir turizm uygulamalarını belgeleyerek sertifikasyon programına başvurunuzu gönderin.
6. Yerinde Denetim: Bazı sertifikasyon programları, sürdürülebilirlik uygulamalarınızı doğrulamak için yerinde denetim yapılmasını isteyebilir. Bu adım, programın gereksinimlerine bağlı olarak değişebilir.
7. Sertifika Alımı: Başvurunuz onaylandığında ve uygulamalarınız sertifikasyon standartlarına uygun olduğunda, sürdürülebilir turizm sertifikanızı alırsınız.

Belirli bir sertifikasyon programının gereksinimlerini dikkatlice inceleyerek süreci tamamlamanız, işletmenizin sürdürülebilir turizm standartlarına uygunluğunu belgeleyerek sektördeki güvenilirliğini artırmanıza yardımcı olacaktır.

Sürdürülebilir Turizm Örnekleri

Sürdürülebilir turizm, günümüzde giderek artan çevresel ve sosyal sorumluluk anlayışının bir yansıması olarak turizm sektöründe önemli bir yer edinmiştir. Bu yaklaşım, turizm faaliyetlerinin çevreye olan etkilerini en aza indirme, yerel topluluklarla işbirliğini güçlendirme ve kültürel mirası koruma amacını taşır.

Aşağıda, Türkiye’de ve dünyada sürdürülebilir turizm örnekleri hakkında bilgi alabilirsiniz.

Türkiye’de Sürdürülebilir Turizm Örnekleri

1. Kaş-Eko Doğa Turizmi Projesi: Kaş’ta hayata geçirilen bu proje, bölgenin doğal kaynaklarını korumaya odaklanarak ekoturizm faaliyetlerini teşvik eder. Deniz ve kara ekosistemlerini sürdürülebilir bir şekilde kullanma amacını taşıyan proje, turizm ile çevrenin uyumlu bir şekilde bir arada var olmasını hedefler.
2. Gökova Körfezi Sürdürülebilir Turizm Planı: Gökova Körfezi’nde gerçekleştirilen bu plan, bölgenin ekosistemini koruma odaklı bir sürdürülebilir turizm modeli oluşturmayı amaçlar. Deniz ve kara turizmini bir araya getirerek, bölgeye zarar vermeden turizm faaliyetlerini sürdürülebilir kılmayı hedefler.
3. Butik Otellerde Yeşil Enerji Kullanımı: Türkiye genelinde birçok butik otel, sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelerek çevre dostu uygulamaları benimsemiştir. Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi gibi yeşil enerji kaynaklarını kullanarak karbon ayak izini azaltma çabaları, sürdürülebilir turizmin bir parçasıdır.
4. Kapadokya’nın Taş Konaklama Birimleri: Kapadokya bölgesindeki taş konaklama birimleri, geleneksel mimariyle uyumlu olarak inşa edilmiş ve bölgenin dokusunu koruma amacını taşır. Bu tesisler, kültürel mirası koruma ve yerel malzeme kullanımı gibi sürdürülebilir turizm ilkelerine önem verir.
5. Türkiye Ekoturizm Derneği: Türkiye Ekoturizm Derneği, doğal ve kültürel zenginliklerin korunmasını amaçlayan bir sivil toplum kuruluşudur. Bu dernek, sürdürülebilir turizmi teşvik ederek, turizm sektöründeki paydaşları bilinçlendirme ve eğitme amacını taşır.

Dünya’da Sürdürülebilir Turizm Örnekleri

1. Costa Rica – Yağmur Ormanları Sürdürülebilir Turizm Modeli: Costa Rica, biyoçeşitliliği korumaya odaklanarak yağmur ormanlarındaki sürdürülebilir turizmi teşvik eder. Bu model, ziyaretçilere doğayla uyumlu bir şekilde etkileşime geçme fırsatı sunarken, yerel ekonomiye de katkı sağlar.
2. Norveç – Fjord Sürdürülebilir Turizm Projeleri: Norveç, muazzam fjord manzaralarını koruma amacını taşıyan sürdürülebilir turizm projelerini destekler. Doğal güzellikleri koruma, sürdürülebilir ulaşım ve yerel toplulukları güçlendirme odaklı bu projeler, bölgenin turistik cazibesini sürdürülebilir bir şekilde kullanmayı amaçlar.
3. Bhutan – Brüt Milli Mutluluk Endeksi ve Sürdürülebilir Turizm: Bhutan, turizmi sürdürülebilir kılmak için Brüt Milli Mutluluk Endeksi’ni benimsemiştir. Bu endeks, kültürel zenginlikleri koruma, çevresel sürdürülebilirlik ve yerel toplulukların refahını artırma gibi faktörleri içerir.
4. İzlanda – Geotermal Enerji ve Ekoturizm: İzlanda, doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde kullanarak geotermal enerjiyi turizmde etkili bir şekilde kullanır. Bu yaklaşım, enerji verimliliği ve çevresel sürdürülebilirliği bir araya getirerek turizm sektöründe öncü bir rol oynar.
5. Kenya – Sürdürülebilir Safariler: Kenya, safari turizmini sürdürülebilir bir şekilde yönetmeye odaklanarak doğal yaşam alanlarını korur. Doğal hayata saygı, yerel toplulukları dahil etme ve vahşi yaşamı koruma amacı güden sürdürülebilir safari modelleri, dünya genelinde örnek teşkil eder.

Sürdürülebilir turizm, her bakımdan geleceği daha güzel inşa etmek için önemlidir.